Verslag lezing handchirurgie + PowerPoint presentatie door Dr. Libberecht, St. Augustinus-ziekenhuis in Wilrijk

Dr. Libberecht en dr. Peter Dreessen (beiden chirurg) vormen samen met drie verpleegsters en één secretaresse een op zich staande afdeling binnen het St. Augustinus-ziekenhuis in Wilrijk. Zij hebben zich gespecialiseerd in het opereren van ellebogen, polsen en handen.

Een deel van de mensen met RA heeft last van of vergroeiingen aan hun handen. Tot het begin van de jaren '80 bestond een belangrijk onderdeel van de praktijk van de handchirurg uit het verhelpen van een zwanenhalsvinger, het uitvoeren van een boutonnière-operatie (dit is een operatie aan een beschadigde strekpees van een vinger) en ulnardeviation (scheefstand van de vingers). Omdat er nu steeds vroeger diagnoses gesteld worden en dus ook vroeger aangepaste medicijnen gegeven worden, komen deze vergroeiingen steeds minder frequent en op latere leeftijd voor.
Vroeger werden de patiënten door de reumatoloog vaker doorverwezen naar een handchirurg. Dr. Libberecht vindt het nochtans een goede zaak dat reumatologen nauw met de chirurgen samenwerken.

Waarom chirurgie?
De redenen waarom handchirurgie toegepast wordt, zijn vaak: verdere slijtage beperken, bestrijden van de pijn, functieverbetering of mooier uitzicht.

Welke operaties zijn mogelijk?
Als het vlies rond een pees of gewricht ontstoken is, noemt men dit synovitis. Dit wordt ook wel 'reumavlokken' genoemd. Synovitis veroorzaakt zwelling, pijn, en tast kraakbeen en pezen aan.

Synovectomies het wegnemen van het ontstekingsweefsel (= ‘schoonmaken’ van het gewricht en/of de pezen).  Daardoor vermindert de pijn, worden verdere peesscheuringen voorkomen en waarschijnlijk wordt ook gewrichtsaantasting voorkomen.
De operatie gebeurt onder plaatselijke verdoving en men mag dezelfde dag terug naar huis. De pols moet 2 weken gespalkt blijven maar de vingers kunnen wel direct na de operatie bewogen worden.

Strekpezen dienen om onze handen te kunnen openen. Om verschillende redenen kan een pees afscheuren. Dit veroorzaakt geen pijn. Het operatief weer aan elkaar laten maken is vrij eenvoudig. Dezelfde pees kan niet meer gebruikt worden maar een andere, meestal in de buurt liggende pees, kan de taak overnemen. Dit noemt men peestransfer.

Een operatie om peesscheuren te verhelpen gebeurt ook onder plaatselijke verdoving en men mag eveneens dezelfde dag naar huis. De pols en kneukels worden 6 weken gespalkt maar de andere gewrichten kunnen wel bewegen. Dit soort operaties geeft goede resultaten.

Welke operaties zijn er mogelijk bij gewrichtsmisvormingen?

De aangetaste delen kunnen weggenomen worden.

1. Het operatief verwijderen van de ulnakop is hierbij een veelvoorkomende operatie. De ulnakop dient om de pols te laten draaien. Indien deze is aangetast, kan deze kop weggenomen worden en eventueel vervangen door een ulnakopprothese. Deze operatie gebeurt onder plaatselijke verdoving en men moet één nacht in het ziekenhuis blijven. De pols wordt gedurende 4 weken in het gips gelegd.
2. Gewrichten kunnen geheel of gedeeltelijk vastgezet worden. Hierbij noemen we vooral de gewrichten die nodig zijn om de pols op en neer te bewegen en de kleine vingergewrichten (dit zijn de 2 gewrichten vanaf de vingernagel te tellen). De redenen waarom deze operaties worden uitgevoerd, zijn: vermindering van de pijn en een correctie van de misvorming.
3. Prothesen kunnen geplaatst worden. Dit kan gaan om een elleboog-, een pols-, een duimprothese en prothesen die de gewrichtjes in de vingers vervangen.
   Het plaatsen van een polsprothese zit nog in de beginfase. Het gaat nog vaak fout en de prothese is duur.
   Een operatie voor een duimprothese gebeurt onder plaatselijke verdoving, één overnachting in het ziekenhuis en 3 weken gips. Zulke operaties worden frequent uitgevoerd, geven meestal goede resultaten en de prothese gaat tussen 15 en 20 jaar mee. Dit is aanzienlijk langer dan een knie- of heupprothese.
   Pols- en vingerprothesen zijn behoorlijk duur. Terugbetaling ervan is zeer beperkt. Er is een lijst goedgekeurd van de meeste prothesen die vermoedelijk voor 80 % terugbetaald worden. Deze lijst moet enkel nog goedgekeurd worden door de regering.

Maria Joos, november 2011

Bekijk in Bijlage de PowerPoint presentatie