Rusthuizen gaan komende jaren best niet op rust

Over 15 jaar is 1 op 5 Belgen ouder dan 65 jaar, en bijna 3% van de bevolking ouder dan 85. Met het oog op de vergrijzing  vroegen de beleidsmakers aan het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) een wetenschappelijke raming van het aantal plaatsen die de volgende 15 jaar in rusthuizen nodig zullen zijn.

Dankzij de samenwerking met het Federaal Planbureau werd er een projectiemodel ontwikkeld. Daaruit blijkt dat er 149.000 tot 177.000 bedden zullen nodig zijn in 2025. Jaarlijks komt dit neer op 1.600 tot 3.500 nieuwe plaatsen, afhankelijk van het scenario. Deze toename zou gedeeltelijk kunnen worden opgevangen door meer thuiszorg te organiseren. Maar zich beperken tot het minimum van 149.000 bedden is alleen haalbaar als het aanbod van de thuiszorg met de helft toeneemt, bovenop de uitbreiding die alleszins nodig zal zijn door de vergrijzing. De periode tot 2025 moet worden beschouwd als een ‘inloopperiode’. Daarna zal de vraag zelfs nog meer toenemen.

In 2010 was 17% van de Belgen ouder dan 65, in 2025 en 2050 zal dit aandeel respectievelijk 21% en bijna 26% bedragen. Het percentage 85-plussers zal waarschijnlijk nog sterker stijgen: van meer dan 2% in 2010 tot bijna 3% in 2025 en bijna 6% in 2050. De vergrijzing van de Belgische bevolking zal het aantal ouderen dat thuis of in een instelling zorg nodig heeft aanzienlijk doen toenemen.

De organisatie van de langdurige zorg voor de ouderen is verspreid  over het federale, gewestelijke en gemeentelijke niveau. Sinds 1997 werden er 3 protocolovereenkomsten afgesloten tussen de federale overheid en de gewesten. Het doel was om geleidelijk bedden voor minder afhankelijke bewoners te vervangen door bedden voor zeer afhankelijke bewoners. Tegelijk werd er een moratorium ingesteld op de uitbreiding van het aantal bedden in residentiële structuren, om de uitgaven onder controle te houden. Het moratorium verstreek  op 1 oktober 2011, en nieuwe voorstellen moeten worden geformuleerd voor de toekomst.

Projectiemodel gebaseerd op nieuwe soorten gegevens: een primeur
Dit soort beleidsbeslissingen is best onderbouwd met een projectiemodel dat wetenschappelijk gegronde ramingen oplevert. De FOD Volksgezondheid vroeg het KCE om dergelijk model te ontwikkelen, om op die manier te kunnen inschatten hoeveel residentiële plaatsen er voor bejaarden in woonzorgcentra en in rust- en verzorgingstehuizen nodig zullen zijn de volgende 10 à 15 jaar. Dankzij de samenwerking met het Federaal Planbureau kon het KCE beroep doen op de nodige knowhow voor dit type studies.

Het projectiemodel, gebaseerd op de gegevens van een brede steekproef van de bevolking, houdt niet alleen rekening met geslacht en leeftijd, maar ook met de samenstelling van het gezin, de mogelijke beschikbaarheid van mantelzorgers binnen het gezin,  tendensen in de gezondheidstoestand van ouderen en gebruik van residentiële structuren (o.a. leeftijd bij opname, overgang tussen zorgniveaus), wat een primeur is.

Jaarlijks 1.600 tot 3.500 nieuwe plaatsen nodig
De kans om in een instelling te worden opgenomen verhoogt sterk met de leeftijd, en is hoger bij ouderen die alleen leven of grote lichamelijke  en/of cognitieve beperkingen hebben. Ook chronische aandoeningen zoals dementie, beroerte, diabetes, heupfractuur en ziekte van Parkinson doen de kans op opname nog toenemen. Op dit moment verblijven er bijna 125.000 65-plussers in een rusthuis. Het projectiemodel schat dat er in 2025 149.000 tot 177.000 bedden zullen nodig zijn. Jaarlijks komt dit neer op 1.600 tot 3.500 nieuwe plaatsen.

Verschil tussen de provincies door andere samenstelling bevolking
De verwachte toename is ongelijk verspreid over de provincies. In enkele provincies, zoals Limburg, worden sterke stijgingen verwacht, terwijl er voor Brussel een daling wordt verwacht. Dit heeft te maken met de samenstelling van de bevolking. In Limburg is minder dan 10% van alle ouderen vandaag ouder dan 85 jaar, dus daar zal het vergrijzingseffect sterk zijn. In Brussel is het aantal personen boven de 85 nu het hoogst, dit aandeel zal dus de komende 15 jaar dalen.

Residentiële alternatieven en thuiszorg kan stijgende vraag gedeeltelijk opvangen
De laatste jaren werden door de beleidsmakers meer oplossingen ontwikkeld, als alternatief voor een opname in een rusthuis : service flats, woningen aangepast aan de behoeften van ouderen, uitbreiding van thuiszorg. De groeiende behoefte aan lange termijn zorg zou gedeeltelijk kunnen worden opgevangen door meer thuiszorg aan te bieden. Maar zelfs als de thuiszorg met de helft zou toenemen zouden over 15 jaar nog steeds 149.000 ouderen residentiële zorg nodig hebben, wat overeenkomt met een jaarlijkse toename van 1.600 bedden.

Na 2025 zal de vraag nog meer toenemen
De vraag naar meer langdurige ouderenzorg zal niet stoppen in 2025. De komende 15 tot 20 jaar moeten worden beschouwd als een soort ‘inloopperiode’, met een matige stijging van de vraag.  Na 2025 bereiken de eerste babyboomers de leeftijd van 80 jaar. Vanaf dan begint er een periode waarin de behoefte nog veel sterker zal toenemen.

Bron: KCE Persbericht - http://kce.fgov.be/nl/node/1228

Geplaatst:11/11/2011