Populaire pijnstillers zijn academisch bedrog

BRUSSEL - De uitvinder van onder meer Celebrex heeft minstens 21 wetenschappelijke studies vervalst.

Wereldwijd hebben miljoenen mensen pillen als Vioxx, Bextra en Celebrex geslikt op aanraden van de Amerikaanse anesthesist Scott Reuben (50). Hij was jarenlang de goeroe van deze generatie pillen, maar nu is hij 'de medische evenknie van Wall Street-oplichter Bernie Madoff', zoals het vakblad Scientific American hem omschrijft.

Reuben is professor anesthesie aan de Baystatekliniek in Springfield (Massachusetts). Twaalf jaar geleden begon hij een nieuwe generatie pijnstillers te promoten: de zogenaamde Cox2-remmers. Dat zijn pijn- en ontstekingsremmers die niet verslavend zijn, zoals morfine en daarvan afgeleide middelen, en ook minder maagklachten opleveren dan de vroegere Cox1-remmers. Veel reuma- en artritislijders zijn afhankelijk van deze pillen, net als mensen die een nieuwe heup ingeplant kregen.

Geneesmiddelen op basis van Cox2-producten -zoals Vioxx (Merck), Bextra (Pfizer) en Celebrex (Pfizer)- werden in korte tijd razend populair, ook in ons land. Hun succes kwam er mede op basis van de wetenschappelijke studies van professor Reuben. Vijf jaar geleden werden Vioxx en Bextra evenwel plots uit de markt gehaald, omdat bleek dat ze zware hartaandoeningen veroorzaakten. Reuben bleef daarna Celebrex aanprijzen, hoewel anderen ook bij dit middel waarschuwden voor hartproblemen.

Reuben zette zijn stroom studies kracht bij door vooraanstaande chirurgen als co-auteur te vermelden. Een van hen, Evan Ekman uit South Carolina, ontdekte per toeval dat Reuben zijn handtekening vervalst had en gebruikt in een nepstudie. Maar de prof viel pas onlangs echt door de mand, toen zijn ziekenhuis bij een routineonderzoek ontdekte dat hij nooit academische toestemming had gevraagd voor minstens twee van zijn zogezegde onderzoeken.

Reuben bleek zijn studies buiten medeweten van het ziekenhuis te financieren met geld van farmagigant Pfizer, waar hij op de lijst van duurbetaalde sprekers stond. Reuben kreeg minstens vijf beurzen van Pfizer, goed voor honderdduizenden dollars. Hij heeft inmiddels bekend dat hij 21 van zijn zogezegd baanbrekende studies geheel of grotendeels vervalste en dat hij daar 'spijt' van heeft.

Steven Shafer, hoofdredacteur van Anesthesia & Analgesia, geeft toe dat hij eerder onraad had moeten ruiken, omdat Reuben zonder uitzondering positieve resultaten rapporteerde over de producten die hij onderzocht.

Van onze redacteur - Auteur: Frans De Smet, maandag 23 maart 2009 
www.standaard.be