Pijn begrijpen laat beter bewegen

Hebben reumapatiënten een hogere pijngrens?
Chronische pijn, zoals die typisch voorkomt bij mensen met reuma of artrose, wordt vaak fout begrepen.
Zo hebben heel wat mensen met chronische pijn het idee ze heel goed getraind zijn in het verdragen van pijn, omdat ze al zoveel pijn gehad hebben. Ze zijn er stellig van overtuigd dat ze een heel hoge pijngrens hebben, terwijl net het omgekeerde aan de gang is. Hun zenuwstelsel is overgevoelig geworden voor pijn en dat maakt alles alleen maar erger.

Wanneer je een enkel verstuikt of een been breekt, is overgevoeligheid een goede zaak, want het houdt je stil, zodat het letsel kan helen. Nadien neemt die overgevoeligheid weer af, maar daar loopt het bij mensen met chronische pijn vaak mis. Hun pijnregistratie blijft in alarm staan.

Waarom het zenuwstelsel overgevoelig geworden is?
Dat het zenuwstelsel bij heel wat mensen met reuma of artrose overgevoelig geworden is, is waarschijnlijk een gevolg van de ‘schade’ die er in het gewricht/de gewrichten aanwezig is. Eens het zenuwstelsel in alarmfase blijft (lees: overgevoelig geworden is), zal de pijn die je ervaart veel erger zijn dan de schade in het gewricht (/gewrichten). We denken immers dat pijn altijd wijst op schade aan ons lichaam of op een toenemende beschadiging. Een normale gedachte, want wanneer we een wonde oplopen voelen we pijn. Mensen blijven vaak piekeren of ze nog een extra scan moeten laten nemen, opnieuw een onderzoek laten uitvoeren, nog eens dit en nog eens dat. Dat haalt niets uit want in de gewrichten is er vaak niet meer schade, ondanks de toegenomen pijn.

Een groot deel van het probleem zit in het zenuwstelsel. De pijn is in dat geval geen signaal van schade maar wel één van een ontregeld en overgevoelig systeem.

Het pijnstillend systeem als de redder
Nochtans beschikken we ook over een krachtig eigen pijnstillend systeem, waardoor een opkomende gewrichtspijn plots lijkt te verdampen door onverwachte prettige dingen, zoals bezoek van goede vrienden of een spontaan feestje.

Dit pijnstillend systeem wordt vanuit het brein geactiveerd maar lijkt niet (goed) meer te reageren bij heel wat mensen met bijvoorbeeld artrosepijn. De pijnperceptie blijft bij hen overheersen, terwijl ook het pijnstillingssysteem, dat normaal actief wordt bij lichaamsbeweging, bij hen niet meer werkt.

Veel mensen met reumapijn voelen zich beter, wanneer ze bewegen. Wandelen of gerichte oefeningen, het maakt niet uit wat ze doen, als ze maar bewegen.
Bij een deel van de reumapatiënten wordt die pijnstilling niet geactiveerd door te bewegen en dan is bewegen geen pretje meer.
Inzicht stelt gerust en laat beter bewegen. Als dergelijke reumapatiënten, bij wie bewegen de pijn erger maakt, begrijpen dat meer pijn door beweging niet betekent dat er meer schade (in het gewricht) is, dan kan dat geruststellen. Meer pijn door beweging is als een alarm dat te licht afgesteld is. Het alarm reageert niet alleen op inbrekers in huis maar ook op de wind die de ramen even doet trillen. Of het lampje van de remmen dat oplicht in de wagen, niet omdat de remmen versleten zijn, maar omdat het reageert op wat onschuldig water of zand in het systeem.

We weten dat beweging helpt om het zenuwstelsel weer uit de alarmfase te krijgen. We hebben daar ondertussen de eerste wetenschappelijke bewijzen voor. Ook al zorgt bewegen voor meer pijn, blijven bewegen onder begeleiding van een kinesitherapeut zal op termijn resulteren in minder (pijn)gevoeligheid en dus minder pijn na beweging.

Maar pijnrevalidatie is voor de patiënten hard werken.
Tijdens de revalidatie trachten we daarom de aandacht te verleggen naar het functionele herstel, terug lange wandelingen kunnen uitvoeren, terug in de tuin werken en niet langer alleen naar de pijn te kijken. Wie het lukt om die focus te verleggen, boekt meestal de grootste pijnverlichting.
Het verleggen van de focus leidt tot minder aandacht voor pijnprikkels, waardoor het alarm minder vaak afgaat.

Voor vragen over dit artikel kan je mailen naar info@raliga.be
Meer info op raliga.be over: pijn | beweging

Bron: Jo Nijs, hoogleraar in de vakgroep kinesitherapie, menselijke fysiologie en anatomie, Vrije Universiteit Brussel Kinesitherapeut / manueel therapeut in de dienst revalidatie en kinesitherapie, Universitair Ziekenhuis Brussel Oprichter van Pain in Motion, een internationale onderzoeksgroep naar de wisselwerking tussen (chronische) pijn en beweging: paininmotion.be; Twitter: PaininMotion;
facebook.com/PainInMotion