Ons immuunsysteem en de werking van Biologicals
Het menselijk immuunsysteem zit ingenieus in elkaar en dient ervoor lichaamsvreemde elementen (zoals bacteriën en virussen) onschadelijk te maken.
Het is een complex samenspel tussen verschillende typen cellen (o.a. B- en T-lymfocyten) en ontstekingseiwitten (zoals TNF-a en IL-1). Door in dit samenspel in te grijpen kunnen biologicals ontstekingen snel en krachtig onderdrukken. Sommige middelen grijpen in op de ontstekingseiwitten (de TNF-a blokkerende middelen en het middel dat de werking van IL-1 blokkeert); andere middelen richten zich op het remmen of uitschakelen van bepaalde cellen van het immuunsysteem (zoals de B- of T-lymfocyten vernietigende middelen).
Een aantal Biologicals met een korte beschrijving
Infliximab (merknaam Remicade®): een TNF-a-blokker. Infliximab is, net als adalimumab, een monoklonaal antilichaam, dat zich specifiek aan TNF-a hecht, dat daardoor niet meer zijn ontstekingsbevorderende werking kan uitoefenen. Infliximab is echter een zogenaamd chimerisch middel, de oorspronkelijke antistof waarmee infliximab destijds kon worden ontwikkeld was afkomstig van een muizeneiwit. Onderzoekers zijn er later in geslaagd een groot deel van dit eiwit op menselijk (humaan) eiwit te laten lijken.
Infiximab wordt rechtstreeks in de bloedbaan geïnjecteerd door middel van een infuus (intraveneuze toediening). Dit gebeurt altijd onder toezicht van een gespecialiseerd arts. Het infuus moet om de zes tot acht weken worden herhaald.
Infliximab is geregistreerd voor de behandeling van Crohn, de ziekte van Bechterew, reumatoïde artritis en artritis psoriatica.
Adalimumab (merknaam Humira®): een TNF-a-blokker. Adalimumab is een monoklonaal antilichaam dat zich specifiek aan TNF-a hecht. TNF-a speelt een belangrijke rol bij het ontstaan en het in stand houden van ontstekingen. Door deze eiwit-achtige stof te blokkeren, kunnen de ontstekingen voorkomen en/of geremd worden. Adalimumab is, als enig monoklonaal antilichaam, volledig humaan. Adalimumab kan thuis door de patiënt zelf worden toegediend.
Adalimumab is geregistreerd voor de behandeling van reumatoïde artritis, artritis psoriatica, de ziekte van Bechterew en die ziekte van Crohn.
Etanercept (merknaam Enbrel®): een TNF-a-blokker. Etanercept is ook een TNF blokker, maar het is geen antilichaam, zoals de andere biologicals. Etanercept is een zogenaamd receptorconstruct. Het zijn met behulp van biotechnologie geproduceerde receptoren; in dit geval de receptoren voor TNF-a. De TNF hecht zich aan deze receptorconstructen, maar vervolgens vindt de reactie die normaal gesproken op een ‘echte’ receptor wel ontstaat, natuurlijk niet plaats! Op die manier wordt TNF uit het bloed en het weefsel weggevangen en inactief gemaakt.
Etanercept dient wekelijks te worden geïnjecteerd.
Etanercept is geregistreerd voor de behandeling van artritis psoriatica, reumatoïde artritis, psoriasis en de ziekte van Bechterew.
Anakinra (merknaam Kineret®): een IL-1-blokker. Anakinra is een zogenaamde receptorantagonist. Anakinra is geen TNF blokker, maar een Interleukine 1 (IL-1)-blokker. Ook Interleukine 1 is een eiwitachtige stof die een rol speelt bij het ontstekingsproces. Anakinra hecht zich aan de specifieke receptor voor IL-1. Het antilichaam blokkeert op die manier de toegang voor IL-1, waardoor de specifieke reactie wordt verhinderd.
Anakinra dient elke dag te worden geïnjecteerd.
Anakinra is geregistreerd voor de behandeling van reumatoïde artritis.
Rituximab (merknaam MabThera®): gericht op het CD20-eiwit, remmer van B-cellen. Rituximab is een monoklonaal antilichaam, dat zich zeer specifiek bindt aan bepaalde witte bloedcellen, de zogenaamde B-lymfocyten. Na binding aan deze B-lymfocyten worden deze door het menselijk immuunsysteem vernietigd. Rituximab wordt in combinatie met methotrexaat toegepast bij de behandeling van mensen met ernstige RA die niet goed reageren op andere therapieën (waaronder minimaal één TNF-a-blokker).
Rituximab wordt in het ziekenhuis toegediend per infuus.
Rituximab is geregistreerd voor de behandeling van lymfeklierkanker en reumatoïde artritis.
Abatacept (merknaam Orencia®): gericht op het CD80- enCD86-eiwit, en een remmer van T-cellen. Abatacept hecht zich specifiek aan bepaalde witte bloedcellen, de T-lymfocyten. Na binding wordt de normale werking van de T-lymfocyt geblokkeerd.
De arts kan Abatacept voorschrijven bij ernstige reumatoïde artritis wanneer andere behandelingen niet hebben geholpen, waaronder minimaal één TNF-a-blokker.
Abatacept wordt in het ziekenhuis per infuus gegeven. Dit infuus moet elke vier weken herhaald worden.
Abatacept is geregistreerd voor de behandeling van reumatoïde artritis.
Figuur: Therapeutische doelen van therapieën met biologicals
Bronnen: www.sanquin.nl
Bechterew website
internet journal of rheumatology
Bewerking: Mia, 9 augustus 2009
