Fraude nekt weer Belgische prof
Opnieuw is in Nederland, deze keer in het Medisch instituut in Leiden, een Belgische wetenschapper op hoog niveau tegen de lamp gelopen door fraude. De reumatologe sjoemelde drie jaar lang, meestal 's nachts, met bloedmonsters om een door haar ontworpen test als efficiënt voor te stellen.
Tussen 2010 en begin juni dit jaar sloop de professor reumatologie haar eigen labo binnen om onderzoeksmateriaal te manipuleren. Alerte collega's, haar eigen toegangspas tot het lab en bewakingscamera's zorgden ervoor dat het bedrog nu toch is ontmaskerd. Dat staat in het rapportageverslag van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) over de zaak.
De experte, die in 2002 promoveerde aan de Universiteit Antwerpen en in 2006 aan de slag ging als senior staflid in Leiden, maakt zich schuldig aan zware wetenschapsfraude. De universitair hoofddocente, veertiger, is ontslagen en minstens één wetenschappelijke publicatie is ingetrokken. Haar universitaire webpagina is geblokkeerd en bij het Nederlandse Reumafonds is ze van de site gehaald als projectleider. Het fonds sponsorde onderzoek waar zij aan meewerkte. Intussen is ze nog gastprofessor aan de Universiteit Antwerpen. "Dat betekent dat ze hoogstens enkele uren college geeft en geen onderzoek doet", zegt woordvoerder Peter De Meyer. Het dagelijks bestuur van de faculteit buigt zich maandag over haar statuut.
Antistoffen
De vrouw ontwikkelde een test waarmee de aanwezigheid van zeer specifieke antistoffen bij patiënten met reumatoïde artritis kon worden aangetoond. Die doorbraak leidde tot een artikel in januari 2010 in het gerenommeerde wetenschappelijke tijdschrift PNAS, het blad van de Amerikaanse Academie van Wetenschappen. En er volgden nog ronkende publicaties.
Maar een ijzeren wet in de wetenschap is dat onderzoeksresultaten wel moeten worden herhaald. Aan het LUMC zet de afdeling reumatologie een klinische vervolgstudie op, op basis van bloedmonsters van tientallen reumapatiënten. De vrouw in kwestie is onderzoeksleider. Haar test blijkt evenwel nauwelijks nog te werken en de onderzoekster komt zwaar onder druk te staan. Ze besluit dan maar een en ander bij te sturen. 's Avonds laat of 's nachts maakte ze de bloedmonsters die een negatief resultaat gaven positief door ze te mengen met bloedmonsters die wel een positief resultaat gaven of door er de antistoffen van muizen aan toe te voegen.
Aanvankelijk lukt dat aardig, zo rapporteert de onderzoekscommissie. De vrouw slaagt erin systematisch te werken en telkens de nacht voor een belangrijke doorlichting de monsters 'bij te werken'. Bij het grote patiëntenonderzoek dat op de publicatie in PNAS volgde bleek dat echter niet meer vol te houden. "Zenuwachtig en onder grote druk heeft ze toen getracht door blinde vermenging positieve uitslagen te verkrijgen", aldus het onderzoeksrapport. Medewerkers van haar afdeling ruiken in maart dan ook onraad. Het afdelingshoofd stelt een onderzoek in, ontdekt de antistoffen van muizen en laat daarop de toegangspas van de vrouw controleren. Daaruit blijkt dat ze buiten kantoortijden in het lab aanwezig was. Verborgen camera-opnamen bevestigen de vermoedens. Na confrontatie met de verdenkingen gaf de vrouw begin juni toe.
Ontslagen
Het LUMC heeft de vrouw op 3 juni per direct ontslagen en benadrukt dat patiënten op geen enkel moment een risico liepen. "Het LUMC betreurt het incident ten zeerste", zegt Pancras Hogendoorn, lid van de raad van bestuur en decaan van het LUMC. "Duidelijk is wel dat er voor patiënten op geen enkel moment een onveilige situatie is ontstaan, omdat de manipulatie plaatsvond met testmateriaal in het laboratorium." Het klinische onderzoek waarvan de labtesten deel uitmaakten, richtte zich op het effect van een nieuw geneesmiddel bij reumatoïde artritis. Dat onderzoek is stopgezet en alle patiënten zijn ingelicht.
Tegen de onderzoekscommissie heeft de reumatologe de feiten meteen toegegeven nadat ze ermee was geconfronteerd. Ze heeft eveneens expliciet verklaard dat ze alleen handelde. Ter verdediging wijst ze erop dat de academische prestatiedruk haar zwaar viel, vooral in combinatie met lesgeven en zorgtaken die bij een belangrijke positie aan een medisch centrum horen.
Twee publicaties waaraan de vrouw heeft meegewerkt, zijn teruggetrokken. Het gaat onder andere om de paper in PNAS. Twee eerdere publicaties worden nog onderzocht. Afhankelijk van de uitkomst van dat vervolgonderzoek zullen, indien nodig, nog andere wetenschappelijke publicaties worden teruggetrokken.
De reumatologe is niet bereikbaar voor commentaar. "Ze wenst nu om begrijpelijke redenen niet met de media te spreken", zegt de LUMC-woordvoerster. De raad van bestuur moet zich uitspreken over haar rechtspositie in deze kwestie. Maar het is duidelijk dat de mooie carrière van de nog relatief jonge en ambitieuze onderzoekster aan diggelen ligt. Het is de vierde Vlaamse professor die in het afgelopen jaar in Nederland in opspraak komt door wetenschapsfraude.
UA reageert niet
De Universiteit van Antwerpen wil niet reageren op het bericht. "We zijn door de universiteit van Leiden op de hoogte gebracht over hoe ze ging communiceren over de fraude, namelijk door een persbericht door te sturen", zegt woordvoerder Peter De Meyer. "Het is nu nog vakantie en maandag komt het dagelijks bestuur samen. Pas daarna gaan we een persbericht verspreiden." De Meyer voegt nog toe dat niets er momenteel op wijst dat de onderzoekster ook aan de universiteit van Antwerpen fouten heeft gemaakt.
Bron: www.demorgen.be/
Het desbetreffende artikel -dat handelde over 'antistoffen anti-CarP'-, werd gepubliceerd op onze website in de rubriek Onderzoek & Ontwikkeling en is nu verwijderd (webmaster)
Geplaatst: 2013-08-17
