Defect gen veroorzaakt reumatoïde artritis
Onderzoekers verbonden aan VIB en UGent hebben aangetoond dat een defect gen kan bijdragen tot het ontstaan van reumatoïde artritis.
Dat is een auto-immuunziekte die gepaard gaat met pijnlijke ontstekingsreacties in de gewrichten. Het onderliggende moleculaire mechanisme van de ziekte is nog verre van opgehelderd. In een studie in het vakblad Nature Genetics beschrijven de onderzoekers nu dat een fout in de expressie van de A20-gen (TNFAIP3) kan bijdragen tot het ontstaan van reumatoïde artritis bij muizen. De wetenschappers nemen aan dat A20 een belangrijk doelwit is voor de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen.
Reumatoïde artritis (RA)
RA is een chronische progressieve gewrichtsaandoening die begint met een ontsteking van het gewrichtsvlies en die de weke weefsels rond de gewrichten aantast. Bij langdurige ontsteking worden ook kraakbeen en het bot aangetast. Dit veroorzaakt instabiliteit en misvormingen, wat tot belangrijke invaliditeit kan leiden. In België wordt het aantal RA-patiënten op 100.000 geschat. De juiste oorzaak is ongekend, maar er is evidentie dat het afweersysteem ontregeld is waardoor het lichaam zijn eigen weefsels aanvalt en ontstekingen in diverse gewrichten ontstaan. Bij meer uitgesproken vormen van RA kunnen naast de gewrichten ook andere inwendige organen aangetast worden. Momenteel kan men de ziekte afremmen, maar niet genezen.
Onderzoek naar het eiwit A20
Het eiwit A20 is een intracellulaire negatieve regulator van de transcriptiefactor NF-κB die een sleutelrol speelt bij het opwekken van een ontstekingsreactie. Echter, in het geval van een overmatige NF-κB activatie kan dit leiden tot een hele reeks zgn. ‘ontstekingsziekten’, waaronder artritis. De onderzoeksgroep van Rudi Beyaert onderzoekt de moleculaire mechanismen die de activatie van NF-κB controleren, en eerder in vitro onderzoek toonde reeds een belangrijke rol aan voor A20 in dit proces. Bovendien suggereerden genetische associatiestudies bij de mens reeds dat een defect in A20 kan bijdragen tot het ontstaan van verschillende auto-immuunziekten waaronder RA.
Muizenmodel voor RA
VIB-onderzoekers onder leiding van Geert van Loo en Rudi Beyaert aan de UGent ontwikkelden muizen waarvan bepaalde witte bloedcellen, zgn. myeloide cellen, het eiwit A20 niet kunnen aanmaken. In samenwerking met Dirk Elewaut, reumatoloog aan het Universitair Ziekenhuis Gent – UGent, die het onderzoek mee superviseerde, konden de VIB-onderzoekers aantonen dat deze muizen verhoogde hoeveelheden cytokines in het bloed en de gewrichten aanmaken en spontaan RA met ernstige ontsteking en botverlies ontwikkelen. Bovendien bleek de artritis bij dit muizenmodel niet afhankelijk te zijn van het cytokine TNF, een eiwit dat doorgaans een bepalende rol speelt in ontstekingen en de ontwikkeling van RA.
Impact onderzoek
Dit onderzoek bevestigt de cruciale rol van A20 in de controle over ontstekingsreacties en toont aan dat een defect in A20 in myeloide cellen aanleiding kan geven tot reumatoïde artritis die niet reageert op anti-TNF-therapie. Vanuit therapeutisch standpunt is dit een heel belangrijke vinding, aangezien bij 30% van de patiënten met RA een anti-TNF behandeling faalt. Deze A20 deficiënte muizen vormen dan ook een interessant nieuw muizenmodel voor de studie van nieuwe therapeutica voor RA.
I.s.m. Bart Lambrecht (Universitair Ziekenhuis Gent, UGent) konden de VIB vorsers recent ook aantonen dat muizen die A20 missen in dendritische cellen, een specifiek type immuuncellen, eveneens een pathologie ontwikkelen die in dit geval eerder gelijkend is op systeemlupus, een veralgemeende auto-immuunziekte bij de mens. Dit onderzoek is dan ook van groot belang voor onze kennis betreffende de moleculaire mechanismen die bijdragen tot de ontwikkeling van RA en systeemlupus, en zou op termijn kunnen bijdragen tot de ontwikkeling van nieuwe therapieën.
Vragen
Aangezien dit onderzoek veel vragen kan oproepen, willen we u vragen in uw reportage of artikel te verwijzen naar het e-mailadres waar iedereen met vragen terecht kan: patienteninfo@vib.be.
Relevante wetenschappelijke publicatie
Het onderzoek verschijnt in het toonaangevende tijdschrift Nature Genetics (Matmati et al., A20 (TNFAIP3) deficiency in myeloid cells triggers erosive polyarthritis resembling rheumatoid arthritis
Andere relevante wetenschappelijke publicatie:
Kool et al.
The ubiquitin-editing protein A20 prevents dendritic cell activation, recognition of apoptotic cells, and systemic autoimmunity
Immunity 2011
Onderzoeksteam
Dit onderzoek werd uitgevoerd door het onderzoeksteam onder leiding van Geert van Loo en Rudi Beyaert (www.vib.be/rudi-beyaert) in het VIB Departement Moleculair Biomedisch Onderzoek, UGent, in een samenwerking met het team van Dirk Elewaut van het Universitair Ziekenhuis Gent, UGent.
Financiering
Dit onderzoek wordt mede gefinancierd door:
VIB, FWO, IWT, Odysseus, en UGent-MRP financiering
Bron: www.vib.be/nl/nieuws
Geplaatst: 7/02/2012
